Michel van Zandvoort, directeur Maastricht UMC+ Academie deelt zijn innovatieve toekomstvisie op opleiden met EPA’s in de zorg

“Als we blijven doen wat we deden, dan blijven we kampen met een enorm personeelstekort” start Michel van Zandvoort, directeur Maastricht UMC+ Academie zijn verhaal. Volgens hem worden ziekenhuizen geconfronteerd met grote vraagstukken en om hier goed op te anticiperen, is een andere denkwijze nodig als het gaat om opleiden en bedrijfsvoering. Michel laat zien welke cruciale rol Learning & Development (L&D) daarin kan spelen. Ook deelde hij zijn visie op leren, waarbij hij zich baseert op het vernieuwde zorgstelstel vervolgopleidingen voor verpleegkundigen waar zorgprofessionals flexibeler en op maat worden opgeleid.

Nieuwe manier van opleiden laat dromen sneller uitkomen

Stel je eens voor, je zit aan tafel met een groep vierdejaars studenten verpleegkunde die je hebt uitgenodigd om te praten over de toekomst. “Ik droom ervan om te werken als ambulancebroeder of als IC verpleegkundige” vertelt een bevlogen student waarmee je in gesprek raakt. Passie, gedrevenheid en liefde voor het vak, dat zijn de woorden die direct bij jou opkomen en je wilt niets liever dan deze student een loopbaan aanbieden om die droom te realiseren. Hoe mooi zou het zijn als jij dan kan vertellen dat dit niet pas over drie tot vier jaar werkelijkheid wordt, na het doorlopen van een vervolgopleiding, maar dichterbij is dan ooit tevoren?

Dit kan echt! Daar is Michel van Zandvoort, directeur Maastricht UMC+ Academie, van overtuigd. Maar om dit te bereiken, moet nog veel gebeuren. "Het huidige opleidingsstelsel is niet flexibel genoeg en stelt zorgpersoneel onvoldoende in de gelegenheid om een carrière switch te maken. Hierdoor wordt het steeds minder aantrekkelijk om in de zorg te werken", stelt hij. "In een wereld waar personeel steeds schaarser wordt, moeten we onszelf uitdagen om anders te denken en bestaande werkwijzen los te laten: minder eilanden, meer samen(werking), modulair, stapelbaar, flexibel en op maat. Dat is hoe de nieuwe manier van opleiden eruit moet zien. Bij ons in Maastricht ben ik al jaren bezig om deze nieuwe manier van opleiden te promoten zodat wij als werkgever aantrekkelijk blijven voor studenten en zij-instromers”.

L&D is de aanjager van een leven lang leren door werkplekleren

Alle ziekenhuizen staan voor grote vraagstukken zoals personele schaarste, performanceverbetering, instroom van nieuwe generaties en flexibel inspelen op een veranderende zorgvraag. Daarnaast leven we in een wereld waar de technologische ontwikkelingen razendsnel gaan, waardoor het onmogelijk is om vast te houden aan bestaande patronen en werkwijzen. Alles wat geautomatiseerd kan worden, wordt op enig moment geautomatiseerd. Wat overblijft zijn de taken die elke verpleegkundige onvervangbaar maakt!

“L&D kan de aanjager zijn van belangrijke veranderingen in de manier van opleiden en bedrijfsvoering. Van nature is het L&D team gewend om afdelingsoverstijgend te werken en de rol van verbinder zou hen uitermate goed passen. Het is wel noodzakelijk dat L&D zichtbaar en aanwezig is vooraan de tafel waar de belangrijke gesprekken worden gevoerd. Alleen zo hebben zij invloed op de samenstelling en invulling van het opleidingsstelstel. In dit opleidingsstelsel ligt de nadruk op een leven lang leren. Geen jarenlange opleidingen meer, maar elke dag leren door werken en leren in de praktijk te combineren. De prestaties van een zorgprofessional staan centraal. Elke zorgprofessional kan zelf periodiek aantonen dat hij/zij bekwaam is om bepaalde handelingen in de praktijk uit te voeren. Deze manier van opleiden sluit veel beter aan bij het huidige tijdsbeeld", vertelt Michel.

EPA-methodiek: flexibel, modulair en op maat opleiden

"EPA's zijn 'Entrustable Professional Activities', wat zich laat vertalen als 'professionele activiteiten welke in de praktijk toevertrouwd worden' en de bouwstenen zijn van theorie- en praktijkonderwijs in de zorg. Een aantal EPA's samen vormen nu vaak nog een opleiding, maar kunnen ook als losse activiteiten worden aangeboden. In opdracht van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) werd de EPA-systematiekontwikkeld door de zorg- en opleidingsinstellingen in het programma CZO Flex Level."

“EPA’s zijn flexibel, stapelbaar en modulair en zorgen ervoor dat zorgprofessionals gerichter worden opgeleid. Zorgprofessionals zijn daardoor sneller inzetbaar, hebben betere doorgroeimogelijkheden. Ook worden personeelstekorten in de zorg sneller teruggedrongen. De kern van dit opleidingsstelsel is dat de huidige opleidingen zich verplaatsen naar een ‘honingraatstructuur’. Doordat opleidingen zijn opgebouwd uit verschillende EPA’s (bouwstenen), ontstaan unieke, persoonlijke loopbaanpaden”, vertelt Michel.

“De kern van de verandering in het opleidingsstelsel is dat volledige opleidingen bewegen naar een honingraatstelsel gebaseerd op EPA’s.”

Out of the box bedrijfsvoering

“EPA’s maken impact. Niet alleen op de manier van opleiden, maar zeker ook op de bedrijfsvoering. Het vraagt om een cultuurverandering op elke afdeling en de hele organisatie moet anders (durven) denken. In een grote organisatie zoals het ziekenhuis, neemt zo'n verandering jaren in beslag." Michel vertelt: "Het is noodzakelijk dat afdelingen vanuit het bredere organisatiebeleid en medewerkersperspectief gaan samenwerken om duurzame oplossing te vinden voor de grote vraagstukken. Niet alleen de afdelingsdoelen staan centraal, maar ook de ambities van elke individuele medewerker."

"We zijn ook op een andere manier gaan kijken naar werving en selectie. Zo werken bij ons in het ziekenhuis zes acute zorgafdelingen samen in het opleiden voor de Basis Acute Zorgopleiding (BAZ). Vroeger was elke afdeling zelf verantwoordelijk voor het werven en opleiden van het zorgpersoneel. Naast dat we belangstellenden moesten afwijzen (omdat we beperkte opleidingsplekken beschikbaar hadden), was het opleidingstraject ook gefragmenteerd. Toen we de behoeften en wensen van deze afdelingen gingen vergelijken, zagen we dat er een grote overlap was. Dit heeft ervoor gezorgd dat we nu centraal werven, selecteren en opleiden en we maar liefst 15 opleidingsplekken kunnen aanbieden. Elke zorgprofessional volgt dezelfde basis EPA's en in een later stadium kiest hij/zij op welke afdeling hij/zij wil werken en de loopbaan vervolgt met een specialisatie."

Positief toekomstbeeld dankzij unieke EPA combinaties

Michel vertelt: "Om het nieuwe opleidingsstelsel in de zorg succesvol te implementeren, moeten we nu in beweging komen! Op enig moment zal elk ziekenhuis vervolgopleidingen vormgeven op basis van EPA's. Ik verwacht dat steeds meer opleidingen, ook niet zorg gerelateerd, overstappen naar EPA's. Enerzijds vraagt dit veel van organisaties omdat we veel meer gaan opleiden op de werkplek. Anderzijds biedt het enorm veel kansen. Een redesign van de bedrijfsvoering is zeker nodig. Begin opnieuw, ga terug naar de tekentafel en start met een leeg vel papier. Hier is moed en lef voor nodig! Als je dan de 'EPA ballenbak' opent dan ontstaan er onnoemelijk veel mogelijkheden en combinaties. Hoe mooi is het bijvoorbeeld als we een fysiotherapeut EPA's van de IC kunnen aanbieden? Ik blijf aan iedereen die het wil horen het verhaal van EPA's vertellen. Ik ben ervan overtuigd dat we op deze manier de kwaliteit van de zorg verbeteren!"

Zelf aan de slag met EPA’s?

Defacto was direct berokken bij de invoering van de EPA-systematiek. Wij werken samen met MUMC en UMCG en gezamenlijk ontwikkelden we een EPA Portfolio dat volledig geïntegreerd is in het CAPP Leermanagement Systeem. Het CAPP EPA Portfolio van Defacto ondersteunt de volledige workflow van theoretisch en praktijkleren, toetsing, (voortgangs)rapportage, het toevertrouwen van zelfstandigheidsniveaus tot en met de certificering van de student aan toe. Bovendien worden de behaalde EPA levels opgeslagen in het Defacto EPA Register© en kunnen zo uitgewisseld worden met andere leeromgevingen en portfolio's.

Op het gebied van EPA's is Defacto specialist. Laat hier jouw gegevens achter zodat wij contact met je opnemen.