Werkplekleren in de zorg is door de jaren heen een beproefde methode geworden om kennis te vergaren en vaardigheden te oefenen en te toetsen. In dit artikel leggen we uit wat werkplekleren precies is en waarom deze manier van leren zo goed werkt in de zorg. Werkplekleren is individueel en samen leren, door te doen op de werkvloer.
Werkplekleren in de zorg
Leren in verschillende vormen is voor de moderne zorgmedewerker een integraal onderdeel van de praktijk. Werkplekleren neemt hierbij een onmisbare plaats in. In contact met de cliënt, collega’s, behandelaren en mantelzorgers leer je immers het meest. Louter de traditionele manier van leren inzetten, via een klassikale cursus of bijscholing, voldoet om twee redenen niet meer:
- het snelle tempo waarin medische ontwikkelingen en kennis moeten worden gedeeld;
- de veranderende manier van werken in de zorg, waarbij zorgprofessionals steeds meer regie op hun persoonlijke en professionele ontwikkeling hebben vraagt om flexibele leeroplossingen.
Leren op de werkplek biedt veel mogelijkheden, maar betekent tevens een omslag in de manier waarop naar leren en opleiden wordt gekeken. Kennis moet altijd beschikbaar, toegankelijk en up-to-date zijn voor iedereen binnen de zorgorganisatie.
Wat is werkplekleren?
Werkplekleren is leren in de praktijk. Want, al doende leert men, is de gedachte. Het 70:20:10 leermodel van Charles Jennings gaat hier ook vanuit. Volgens dit model leren we 70% door te werken; 20% door (online) samenwerken en kennisdelen en 10% door formele kennisbronnen (e-learning, internet, training, etc.)
Bij de praktische beroepen in de directe patiëntenzorg is het eigen maken van theoretische kennis en technische vaardigheden in de dagelijkse werkzaamheden al aardig ingeburgerd. Herhalen en toetsen van voorbehouden en risicovolle handelingen is namelijk voorwaarde voor bevoegd- en bekwaamheid.
Uitwisseling en leren van anderen
Daarnaast gaat werkplekleren om uitwisselen van kennis en vaardigheden en leren van de ervaring van anderen. Deze kennis wordt in het team gedeeld en getoetst. Een gezond en veilig leerklimaat binnen en tussen teams is dus voorwaarde om werkplekleren optimaal te benutten. In bredere perspectief moet ook de zorgorganisatie een lerende organisatie worden. Dat betekent dat leren centraal komt te staan en medewerkers zich continu kunnen blijven ontwikkelen.
Werkplekleren en Performance Support
Werkplekleren is individueel en samen met je collega's op de werkvloer leren en ontwikkelen door bijvoorbeeld persoonlijke reflectie of onderlinge feedback, coaching en kennisoverdracht. Een concreet onderdeel van werkplekleren is Performance Support: het inschakelen van (digitale) hulp bij het uitvoeren van een taak. Bijvoorbeeld in situaties die niet vaak voorkomen, waarbij de vereiste kennis niet altijd paraat is bij de professional, ervaring komt immers door te doen. Door een "performance support tool" of een EPSS (electronic performance support system) te raadplegen, vindt een medewerker snel de informatie om de taak te volbrengen. Met Performance Support ondersteun je dus je medewerker en maak je werkplekleren deel van de dagelijkse praktijk.
Werkplekleren en 5 moments of need
Bij werkplekleren in de zorg is het wetenschappelijke model van Mosher en Gottfredson, 5 moments of need, een goede leidraad. Dit model heeft als uitgangspunt dat er vijf specifieke situaties zijn waarin een persoon behoefte heeft aan leren. Elk van deze situaties draait om een specifieke leerbehoefte:
- Nieuwe kennis - Als je iets voor het eerst leert
- Meer diepgang - Als je meer wilt weten over een onderwerp
- Toepassen - Als je de opgedane kennis wilt toepassen in de praktijk
- Oplossen - Als zich problemen voordoen of iets onverwacht anders verloopt
- Veranderen - Als je moet leren om iets op een andere manier te doen en daarvoor bestaande routines moet afleren
Door passende leerinterventies te koppelen aan de specifieke leerbehoeftes, beantwoord je de leervragen die op verschillende momenten van een leerproces bestaan.
Werkplekleren binnen teams
Vaak komen leervragen naar voren vanuit ervaringen die men in de praktijk opdoet. Bijvoorbeeld wanneer een nieuwe cliënt met een zeer specifieke zorgvraag komt, het team behoefte heeft aan handvatten om beter samen te werken of om beter om te gaan met onbegrepen gedrag bij cliënten.
Met de brede vertegenwoordiging van zorgfuncties binnen een team, bijvoorbeeld verpleegkundigen, verzorgenden IG, persoonlijk begeleiders, welzijnsmedewerkers, leerlingen en stagiairs, is er al snel veel kennis in een team aanwezig. Op die manier kan men al snel veel van elkaar leren, kan er zelf bepaald worden welke kennis met elkaar gedeeld gaat worden en krijgt men zo de regie over het eigen leerproces.
Vrije invulling
Ook de manier waarop werkplekleren wordt toegepast, kan vrij ingevuld worden. Zo kan men in teamverband gaan leren aan de hand van teamtraining, intervisie, 360 feedback, supervisie, intercollegiale toetsing en coaching. Professioneel feedback geven en ontvangen en reflecteren op gemaakte keuzes zijn hier onderdeel van. Ook kunnen medewerkers op eigen initiatief kennisdrager worden binnen hun eigen team door het bijwonen van centrale of externe themabijeenkomsten, workshops en symposia. Daarnaast kunnen ze actief worden in leernetwerken binnen en buiten de organisatie en zich zowel op persoonlijk als op professioneel vlak verder ontwikkelen.
In de praktijk betekent dit misschien dat slechts een beperkt deel van de leerinterventies verplicht moet zijn. Zo ontstaat een cultuur gericht op groei en ontstaat bij medewerkers het besef dat zij zich voortdurend ontwikkelen en gemaakte fouten kunnen gebruiken om van te leren. Werkplekleren doe je samen, zodat je als team met en van elkaar kan leren. Lees ook meer over het belang van intercollegiaal toetsen.
Werkplekleren binnen CAPP LMS
Ons LMS, CAPP LMS, is een online leerportaal waar medewerkers kunnen leren op elk gewenst moment. Zo leren zorgprofessionals in hun eigen tempo op momenten dat het hen uitkomt. Je kunt leerpaden inrichten voor verschillende functieprofielen en iedere zorgprofessional zo een afgestemd leerpad bieden.
Defacto biedt daarnaast Performance Support als ideale ondersteuning voor werkplekleren. Alle kennis is on-demand beschikbaar, zodat medewerkers in de zorg precies die informatie krijgen die ze op dát moment nodig hebben om hun werk optimaal uit te kunnen voeren. Door gebruik te maken van mobiel leren wordt werkplekleren de dagelijkse praktijk. Met korte, hapklare modules wordt aangesloten op de werksituatie van de zorgprofessional. Op deze manier integreer je werkplekleren in jouw organisatie en vullen theorie en praktijk elkaar naadloos aan.
Meer weten over werkplekleren?
Wil je meer weten over werkplekleren in de zorg en hoe Defacto jouw organisatie hierin kan ondersteunen? Neem dan contact op via ons contactformulier of chat direct met een van onze medewerkers.